เดอะเฟลด์แมน บล็อก.ท้องเสีย ทำไมต้องดื่มเกลือแร่สำหรับคนท้องเสีย ทำไมต้องเลือก เพราะขนาดในร้านสะดวกซื้อชื่อดังที่มีสาขาแทบทุกซอยในเมืองไทยใช่ว่าจะมีขาย ขนาดเดินหาหลายสาขาแล้วก็เจอแต่เกลือแร่สำหรับนักกีฬา แล้วถ้าบริเวณบ้านไม่มีร้านขายยาใกล้ ๆ ล่ะ จะหาซื้อเกลือแร่แก้ท้องเสียได้ที่ไหน เชื่อว่าปัญนี้หลายคนเคยเจอ แล้วถ้าเกิดอาการท้องเสียแต่ไม่มีเกลือแร่จะทำเองได้ไหม
ท้องเสีย ทำไมต้องดื่มเกลือแร่
เกลือแร่สำหรับท้องเสีย ORS (Oral Rehydration Salt)
เกลือแร่สำหรับคนท้องเสีย หรือ ORS คือ ผงละลายเกลือแร่สำหรับใช้ในกรณีท้องเสียและอาเจียนจนทำให้เกิดภาวะขาดน้ำ โดยเกลือแร่ ORS นี้ไม่ได้ช่วยให้หายท้องเสีย หรือถ่ายน้อยลง แต่จะช่วยทดแทนน้ำและเกลือแร่ที่สูญเสียไป ช่วยเพิ่มพลังงานให้กับร่างกาย ไม่ให้ร่างกายอ่อนเพลียหรือหมดแรง ลดความเสี่ยงร่างกายขาดน้ำจนช็อค โดยการใช้เกลือแร่ ORS สามารถละลายน้ำดื่มได้ทันทีหลังจากที่มีอาการถ่ายเหลวเป็นน้ำ หรืออาการเข้าข่ายว่าท้องเสีย เช่น ถ่ายบ่อย ถ่ายเป็นน้ำ หรือถ่ายและมีอาเจียนร่วมด้วย
โดยองค์การอนามัยโลกได้กำหนดให้ผงเกลือแร่โออาร์เอส เป็นผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์ที่จำเป็นต่อสาธารณสุขขั้นพื้นฐานของทุกประเทศ เนื่องจากเกลือแร่ ORS ช่วยลดอัตราการเสียชีวิตจากอาการท้องร่วง ท้องเสียได้ทั่วโลก โดยเฉพาะในเด็กเล็ก ส่วนในประเทศไทยเองก็ได้จัดเกลือแร่ ORS ลงบัญชียาหลักแห่งชาติ เป็นยาสามัญประจำบ้านที่ควรมีติดไว้ เพื่อได้ใช้สรรพคุณของตัวยาบรรเทาอาการไม่ให้รุนแรงจนเกิดอาการช็อกก่อนที่จะไปพบแพทย์
สรรพคุณผงเกลือแร่ ORS
- ใช้ดื่มเพื่อชดเชยน้ำและเกลือแร่ที่สูญเสียจากอาการท้องร่วง ท้องเสีย หรืออาเจียนจากสาเหตุต่าง ๆ
- ใช้ป้องกันภาวะร่างกายขาดน้ำจนเกิดอาการช็อก จากสาเหตุต่าง ๆ ได้ เช่น ไข้เลือดออก บาดแผลขนาดใหญ่ที่ทำให้เสียน้ำจากทางบาดแผล อย่างแผลไฟไหม้ หรือน้ำร้อนลวก เป็นต้น
- ใช้แก้อาการกระหายน้ำ หรือสูญเสียเหงื่อมากในสภาพอากาศร้อนจัด
วิธีใช้ผงเกลือแร่ ORS
การใช้เกลือแร่ ORS ควรใช้ในผู้ป่วยที่ยังมีสติ โดยมีวิธีใช้ ดังนี้
- สำหรับผู้ใหญ่และเด็กโต ละลายผงเกลือแร่ในน้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว ตามสัดส่วนปริมาณที่ระบุไว้บนฉลากหรือหน้าซอง ให้ดื่มต่างน้ำบ่อย ๆ ครั้งละ ½ – 1 แก้ว ควรดื่มวันละ 6-8 แก้ว หรือมากกว่า ขึ้นอยู่กับลักษณะอาการ หากถ่ายบ่อยหรือถ่ายมาก ควรดื่มเกลือบ่อยขึ้น แต่ถ้ามีอาการอาเจียนร่วมด้วย ให้ดื่มทีละน้อย ๆ แต่จิบบ่อย ๆ และควรดื่มเกลือแร่ตามปริมาณอุจจาระและปัสสาวะที่ถ่ายออกไป หรือดื่มจนกว่าอาการท้องเสียจะทุเลาหรือดีขึ้น
- สำหรับเด็กเล็ก ควรให้เด็กดื่มน้ำเกลือแร่ ORS ทันทีหลังจากที่พบว่าเด็กมีอาการถ่ายท้อง โดยให้จิบแทนน้ำทีละน้อย แต่บ่อยครั้ง ไม่ควรให้เด็กดื่มเกลือแร่รวดเดียวหมด เพราะจะทำให้ทางเดินอาหารของเด็กดูดซึมไม่ทัน
- สำหรับเด็กอายุต่ำกว่า 2 เดือน ควรปรึกษาแพทย์ก่อนให้เด็กดื่มเกลือแร่
วิธีผสมน้ำเกลือด้วยตนเอง น้ำเกลือทำเอง
กรณีไม่มีเกลือแร่ หรือแถวบ้านไม่มีร้านขายยา จำเป็นต้องผสมน้ำเกลือขึ้นมาเอง ทำได้ง่าย ๆ ดังนี้
ส่วนผสมเกลือแร่ :
- เกลือป่น ½ ช้อนโต๊ะ
- น้ำตาล 2 ช้อนโต๊ะ
- น้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว 750 มิลลิลิตร
วิธีทำเกลือแร่ :
- นำเกลือและน้ำตาลผสมกับน้ำต้มสุกที่ปล่อยให้เย็นแล้ว คนให้เข้ากันดี แล้วดื่มหรือจิบแทนน้ำเปล่าบ่อย ๆ เพื่อให้ร่างกายได้ค่อย ๆ ดูดซึมเกลือแร่ ไม่ควรดื่มรวดเดียวหมดแก้ว เพราะเมื่อมีอาการท้องเสีย ประสิทธิภาพการดูดซึมอาหารและน้ำของลำไส้จะลดน้อยลง
เกลือแร่สำหรับผู้เสียเหงื่อมาก ORT (Oral Rehydration Therapy)
การเสียเหงื่อหรือเสียน้ำจากการออกกำลังกาย ร่างกายจะเสียน้ำและน้ำตาลเป็นส่วนใหญ่ โดยเสียเกลือแร่น้อยมาก เครื่องดื่มสำหรับประเภทนี้จึงมีส่วนผสมส่วนใหญ่เป็นน้ำและน้ำตาล เพื่อชดเชยน้ำและน้ำตาลให้กับร่างกาย
ทำไมไม่ควรดื่มเกลือแร่สำหรับผู้เสียเหงื่อจากการออกกำลังกาย หรือเล่นกีฬา
หากท้องเสียแล้วไปดื่มเกลือแร่ ORT ที่มีส่วนผสมส่วนใหญ่เป็นน้ำและน้ำตาลสูง ทำให้ร่างกายดึงน้ำตาลและน้ำเข้าสู่ทางเดินอาหาร ส่งผลให้ลำไส้บีบตัวมากขึ้น และยังเป็นการกระตุ้นให้ถ่ายเหลวและมีอาการท้องเสียยิ่งขึ้นกว่าเดิม และควรงดดื่มสไปรท์ใส่เกลือและน้ำอัดลมอื่น ๆ ด้วย ดังนั้น ผู้มีอาการท้องเสียควรเลือกดื่มเกลือแร่สำหรับท้องเสียเท่านั้น
ข้อควรระวังในการใช้เกลือแร่
- ไม่ควรละลายผงเกลือแร่สำเร็จรูปลงในน้ำร้อน แต่ควรละลายในน้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว
- ดื่มเกลือแร่ที่ละลายแล้วแล้วภายใน 24 ชั่วโมง หากดื่มไมหมดให้ทิ้งไป เพราะผงเกลือแร่ละลายน้ำแล้วปล่อยทิ้งไว้เกิน 24 ชั่วโมง ยาจะบูดได้
- ควรใช้เกลือแร่ตามปริมาณที่ระบุไว้บนฉลาก หรือตามแพทย์สั่งเท่านั้น
- ห้ามใช้เกลือแร่เพื่อบำรุง หรือแก้อาการอ่อนเพลียที่ไม่ได้มาจากอาการท้องเสียหรือเจ็บป่วยอื่น ๆ เพราะเสี่ยงให้ร่างกายบวมจากการที่ร่างกายมีเกลือมากเกินไป รวมถึงอาจทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้นในผู้ป่วยโรคไต โรคหัวใจ และผู้สูงอายุ
เดอะเฟลด์แมน บล็อก.
